Di xanh (Pin-tailed Parrotfinch)
(tác giả: Gerhard Hofmann, & Karl-Heinz Worz)
Erythrura prasina
(SPARRMANN, 1788)
Có tồn tại cảm nhận chung cho vẻ đẹp không? Một câu hỏi mà các nhà sinh vật học và tâm lý học hành vi muốn trả lời từ lâu. Một con chim được xem là sặc sỡ như chim sẻ Gouldian có thể không cuốn hút được những nhà đam mê nuôi chim bằng các loài chim khác. Vậy, không tồn tại loài mà hấp dẫn tất cả mọi người sao?
Một loài mà gần được như thế, phổ biến với những người yêu chim là loài chim Di xanh. Nó không chỉ có sự sặc sỡ đầy ấn tượng mà còn là một con chim rất hoạt bát và tập hợp hầu hết những đặc điểm khiến một con chim trở thành được “mong muốn nhất” trong giới nuôi chim. Không lâu trước, hàng nghìn trong số chúng được nhập khẩu mỗi năm. Chúng có giá khá rẻ, thực tế đã có quá nhiều chim đến nỗi thật khó để bán chim nuôi trong lồng. Chà, thời gian đã thay đổi thật nhanh. giờ đây Di xanh thu hút được sự chú ý mà chúng đáng được hưởng, giá của chúng tăng và hầu hết người nuôi loại chim đáng yêu này đang xếp hàng dài để có một hoặc hai con. Dù hầu hết mọi người đều đồng ý rằng loài chim này đẹp tuyệt vời nhưng trước đây nó chưa bao giờ phổ biến như những loài chim Di xanh khác. Lý do thì rõ rồi; chúng rẻ hơn và khó nuôi hơn những loài khác. Tệ hơn nữa là hầu hết những loài chim đều đã đến châu Âu trong tình trạng sức khỏe xấu hay cực kỳ xấu. Thường thì hầu hết những con chim nhập khẩu đều không sống xót được trong năm đầu tiên trong lồng và chỉ rất ít người nuôi mới có thể nuôi thành công loài này. Hiểu biết của những người nuôi tiên phong này là nền tảng để nuôi được tốt một số những con chim mà chúng ta đang sở hữu ngày nay.
Chúng ta biết quá ít về Di xanh nuôi lồng và còn biết ít hơn về loài này trong tự nhiên. NICOLAI và cộng sự (2001) có nói rằng chúng ở độ cao hơn 1300m và các tác giả cũng đề cập tới sự phân bố không đều của loài này. Khi chúng được phát hiện, chúng thường là một bầy nhỏ ở cánh đồng lúa. Lúa (nửa chín, còn sữa) dường như là bữa ăn chính của chúng trong suốt năm nhưng chúng cũng ăn cỏ và hạt tre và có lẽ cả những loại hạt nhỏ khác nữa. Chúng sinh sống ở bìa rừng rậm nơi ta tìm thấy phần lớn tổ của chúng, chủ yếu được xây giữa những cái cây biểu sinh hay tre rậm rạp. Đáng ngạc nhiên là tổ có thể được tìm thấy gần mặt đất ở tầng rừng cây bụi cũng như độ cao 20m ở tán rừng. Tổ trông giống như một tổ chim sẻ vẹt thông thường, không có lớp cách ly ở giữa tổ. Trong tự nhiên, kích thước ổ rộng cho khoảng bốn đến sáu trứng. Mùa sinh sản ở Java trùng với mùa mưa vào tháng Hai và Mười một.
Mẫu ứng cử viên Erythrura p. prasina được biết đến từ Tây Lào, Thái Lan, bán đảo Mã Lai cũng như từ Sumatra và Java (Phillipin) trong khi những loài nhỏ sặc sỡ hơn E.p.coelica là quê ở Borneo. Đáng buồn, 20 năm trước loài E.p.coelica đã không bao giờ tới được châu Âu. Tất cả chịm mà thuộc loài nhỏ trên hóa ra là thành viên của mẫu đề cử này. Trong số những loài chim nhập khẩu có Pintail bụng vàng được nhập khẩu thường xuyên. Hình thái màu sắc này không tạo thành loài nhỏ khác mà là sự đột biến ảnh hưởng tới sự tổng hợp chất màu vàng (Carotinoides). Những con chim này giờ đây vẫn sản sinh ra chất cantthaxatin giúp tạo màu đỏ. Sự đột biến này có thể được tìm thấy ở cả con trống và con mái. Sự khác nhau duy nhất giữa con cái bụng vàng và con cái bụng đỏ là màu ở phần cuối thân sẽ là màu vàng cùng một số đột biến. Hiện những con bụng vàng hiếm hơn những con bụng đỏ và sự đột biến này là do thừa hưởng gen lặn.
Ta có dự đoán gì khả năng sinh tồn trong lồng của loài chim vô
cùng đẹp này? Vài năm trước, tôi sẽ chẳng cần phải dự đoán làm gì nhưng mọi thứ
đã thay đổi. Giá cao và nỗ lực không mệt mỏi của những nhà nuôi chim có thể là
chìa khóa cho số lượng chim nuôi lồng khỏe mạnh.
Lợi thế lớn cho sự sinh sản thành công trong lồng đó là giờ đây gần như tất cả những con chim trong lồng của chúng ta đều được sinh ra trong lồng, có nghĩa là giai đoạn thích nghi khí hậu đầy khó khăn đã qua đi. Chúng ta không còn phải lo lắng xem liệu những con chim có sống sót sau khi thay lông hay không. Như đã nói ở trên, hầu hết những con chim nhập khẩu đã đến trong tình trạng sức khỏe xấu thường là do thức ăn không phù hợp. Nhiều nhà nhập khẩu và xuất khẩu nuôi chúng bằng thóc khô cứng sẽ chỉ khiến chúng thiếu vitamin cũng như những vấn đề ở bộ máy tiêu hóa. Điều khiến mọi thứ tồi tệ hơn đó là Pintail có thể khá bướng bỉnh và thường từ chối ăn bất cứ thứ gì khác ngoài thóc này. Một số người nuôi như MAYER (1994) đã thành công với yến mạch, trong khi những người khác như RANKE (1973) và KNOCKEL (1979) cho ăn thóc nảy mầm thành công. Ở những nước mà không sẵn thóc, họ sẽ cho ăn thóc non còn sữa nhưng tiếc là thứ này không sẵn có ở bán cầu bắc. Tôi đảm bảo ta có thể tích trữ nó trong tủ lạnh như chúng ta làm với hạt kê chín một nửa và bột mỳ.
SCHROPFER (1986) cũng đề cập tới tầm quan trong của việc dễ tiêu hóa thức ăn và cho ăn tất cả các loại hạt nửa chín như yến mạch, bột mỳ, cỏ hoa và kê bụi. Thường thì tất cả loài chim này chấp nhận hạt ca-na-ri và kê bụi sau một thời gian ngắn do dự. Với những con chim nhập khẩu cũng cần bổ sung cho chế độ ăn của nó vitamin đặc biệt là vitamin D và B (NICOLAI 1954). Các tác giả đồng ý rằng thật khó và gần như không thể chữa trị cho một con chim bị ốm nặng. Câu chuyện buồn này đã qua; những con chim ngày nay được sinh ra trong lồng và ăn thức ăn người nuôi cho mà không có vấn đề gì. Vì vậy, khi bạn mua chim mới, sẽ là khôn ngoan khi sao chép chế độ ăn của người nuôi ít nhất trong vài tuần đầu.
Có thể nuôi Pintail trong lồng nhưng lồng phải đủ to. Cách tốt
hơn là nhốt chúng trong những chiếc lồng được thiết kế thành một đàn ba đến bốn
đôi. Thêm một hoặc hai con mái cũng không sao và có thể có lợi khi chúng thỉnh
thoảng cho những con con đủ lông đủ cánh của những đôi khác ăn. Yếu tố quan trọng
khác nữa cho sự thành công đó là nhiệt độ không bao giờ được phép dưới 25oC
trong khi nuôi. Một số người nuôi như Karl-Heinz Worz đã gặt hái được những
thành công lớn với loài này. Khi tôi tới thăm, anh ấy đã có 78 con chim trưởng
thành đều đã có con và sinh nở liên tục, trong đó con non được nuôi dưỡng hoàn
toàn bởi chim bố mẹ mà không có chế độ dinh dưỡng thêm nào. Dựa vào kinh nghiệm
của những người nuôi đầu tiên, anh ấy cải tiến chế độ ăn và phát minh ra một
cái nền tổ sưởi đặc biệt. Trong ngôi làng nhỏ ở Đức, Romestein đã trở thành thủ
phủ của Đuôi nhọn.
Giờ hãy đi vào chi tiết; đâu là bí mật để thành công? Một bí mật chúng ta đã nói rồi; K.K.Worz nhốt những con chim của anh ấy thành một đàn nhỏ trong không gian lồng được thiết kế (2 x 0,8 x 2,3m, dài x rộng x cao). Việc cần thiết là phải giữ ba đến bốn đôi với nhau như chúng ta đã nói ở trên. KNOCKEL (1979), SHOPFER (1986) và MAIJER (1988) nhấn mạnh tới tầm quan trọng của điều này. Loài chim đuôi nhọn là một loài có tính bầy đàn cao và nó sống thành bầy đàn trong suốt mùa sinh sản. Hơn nữa, bạn của tôi, tôi và một vài người nuôi chim Pintail khác nữa đã rất thành công với việc nuôi theo đàn gồm con mái nhiều hơn con trống hai con (ví dụ tỉ lệ 3-5 hoặc 4-6). Đôi chim sinh sản cùng với một con chim mái khác sẽ chăm chút cho tổ ăn và điều này có lợi cho chim non cũng như cho đôi chim bố mẹ không phải làm việc quá sức. WORZ chưa bao giờ để nhiệt độ dưới 20oC và độ ẩm luôn ở mức khoảng 60-65oC. Ban ngày là từ 5:30 sáng tới 9 giờ chiều. Trong suốt mùa sinh sản các đàn nhỏ thường tụ tập thành một đàn lớn. Đôi khi một vài con Firetail đốm hay Munia cũng tụ tập vào với chúng. Pintail là những con chim điềm tĩnh và hòa bình. Chúng không bao giờ đánh nhau to và cũng không đánh con trống cùng đàn hay với các thành viên khác. Vì Pintail ít khi ăn thức ăn lạ nên sẽ rất tốt cho việc huấn luyện nếu nhốt chúng với những loài mà có phạm vi thức ăn rộng hơn như loài chim sẻ vẹt đầu đỏ. Việc này, mang tính lừa gạt trong mùa sinh sản. Đầu nhọn gần như không bao giờ béo ngay cả khi chúng ăn thức ăn rất giàu dinh dưỡng như chúng cần trong mùa sinh sản. Tiếc là, điều này không đúng với hầu hết những loài khác khi chúng tăng cân rất nhiều với cùng chế độ ăn mà được xem như là bị nhiều hơn là lành mạnh. Vì vậy những con chim được nhốt với Pintail trong lồng nuôi phải được quan sát cẩn thận và đôi khi không còn cách nào khác là phải chuyển chúng ra.
Chế độ ăn là một bước ngoặt mới cho sự thành công – hãy tìm
hiểu rõ hơn. Bạn tôi và tôi cho ăn theo công thức từ nhà cung cấp thức ăn Đức
BLATTNER bằng một hỗn hợp tuyệt vời cho chim Di xanh (chứa phần trăm những hạt
cỏ khác nhau thay vì chỉ có hạt kê) – đây là dinh dưỡng cơ bản cho chim.
Họ cũng có một hỗn hợp khác gồm các phần bằng nhau của người
Nhật và hạt kê trắng cũng như hạt ca-na-ri. Thóc nảy mầm và yến mạch có quanh
năm, họ còn có cả rau cỏ xanh như rau diếp và cỏ gà. Multi-vitamin (Nekton S)
được cho ăn một lần một tuần bằng nước uống. Vỏ trứng nhỏ bẻ vụn được làm sạch
cũng có sẵn cho chim quanh năm. Trong mùa sinh sản, hỗn hợp này được cho nảy mầm.
Chúng ta cho 300gr hạt nảy mầm trộn với 200ml than bùn (đất mặt), 1 thìa trà
men bia khô, ½ thìa trà Nekton MSA (Can-xi và vitamin D3) cùng với 3 thìa hỗn hợp
thảo mộc (các phần bằng nhau gồm rau mùi, húng tây, ngải đắng, thường niên,
kinh giới ô) và cuối cùng là ½ thìa đất sét y học.
Trong điều kiện sinh sản chúng ta tăng nhiệt độ lên 24-25oC và cho ăn kê trắng nửa chín và bột mì (thóc nửa chín càng tốt). Bên cạnh đó, ngoài kê nửa chín chúng ta cho ăn nhiều lúa mì còn sữa, thóc còn sữa cũng được nhưng không sẵn có ở đây. Thêm vào đó, loài chim này ăn hỗn hợp hạt nảy mầm cũng là thức ăn sống quen thuộc chủ yếu của cả trâu và Pinkies và có khi là nhộng kiến. Những con chim của chúng ta thích hỗn hợp thức ăn trứng được bày bán (CEDE) của Nekton-Toni K – thức ăn này bảo đảm rằng loài chim sẽ có đủ lượng pro-tê-in cần thiết khi chúng nuôi con.
Pintail cũng thích những hạt cỏ xanh như cỏ lùng và cỏ ở đồng
và sẽ không sao nếu bắt chúng ăn hạt nửa chín và rau xanh. Đó là chuyện khác với
thức ăn sống và thức ăn trứng. Đối với loài Pintail này thì hình dáng của thức
ăn có vẻ như rất quan trọng; thức ăn càng trông giống gạo thì chúng càng dễ ăn
nó. Đây có lẽ là lý do tại sao những con chim này không ăn ấu trùng sống nhưng
thích những con đã bị đóng băng hoặc nhộng kiến. WORZ có ý tưởng trộn thức ăn sống
với thức ăn trứng với hạt nảy mầm và cũng bổ sung prô-tê-in. Than bùn giúp hỗn
hợp này tươi lâu hơn, nhưng phải được thay hai lần một ngày.
Chúng ta đã biết tầm quan trọng của prô-tê-in động vật cho việc
nuôi con. Khi chúng ta cho Pintail ăn lần đầu mà không thêm bột prô-tê-in
(Nekton Tonic K trong trường hợp của chúng ta) và chim không ăn thức ăn sống được
cho ăn thì những con chim con sẽ không bao giờ đạt được cùng kích thước như
chim trưởng thành. Tuy nhiên, khi chúng tôi nuôi bốn con sẻ vẹt đầu đỏ thì
chúng đạt được kích thước giống với chim bố mẹ - cho thấy rằng thức ăn cho chim
đầu đỏ ăn đầy đủ hơn thức ăn mà chim bố mẹ cho ăn. Sự khác nhau duy nhất đó là Di
đầu đỏ cho con ăn thức ăn trứng và thức ăn sống. Những người nuôi khác cũng nói
về điều này, hay có nhiều vấn đề với việc nuôi thế hệ con thứ hai vì nhiều con
chim không mắn đẻ - lại là dấu hiệu của thiếu dinh dưỡng. Ơn chúa ngày nay những
vấn đề này đã qua.
Ngoài dinh dưỡng, chỗ ở cũng là một trong những chìa khóa để thành công. Như đã nói, Pintail không thật vui khi chúng bị nhốt trong lồng. Cách tốt nhất là nuôi một đàn nhỏ trong một cái lồng được thiết kế tốt. Pintail sống ở cánh đồng lúa, đám sậy và bìa rừng và như tất cả loài chim sống trong môi trường sống kiểu này móng chân của chúng nhanh dài. Do đó cần phải thường xuyên kiểm tra và cắt móng ít nhất hai lần một năm nếu không sẽ không tránh khỏi những trở ngại. Móng quá dài đôi khi là lý do con trống không thụ tinh cho trứng. Nó đơn giản là không thể ôm lấy con mái. Móng dài cũng là lý do tại sao những con chim non mới nở được tìm thấy ở ngoài tổ; chúng bị vướng vào những cái móng dài và bị vô tình đưa ra ngoài. Ngay cả ở trong những cái tổ thiết kế tốt thì vẫn cần phải cắt móng một lần một năm. Chúng ta phải làm điều này trước khi bắt đầu mùa sinh sản.
Loài Pintail thích tắm và nên được tắm thường xuyên – điều
này giúp lông của chúng đẹp. Sống ở trong rừng mưa nhiệt đới, những loài này
không bao giờ trải qua nhiệt độ lạnh trong rừng. Chúng ta có thể giúp chúng bằng
việc không bao giờ để nhiệt độ giảm xuống dưới 20oC. Trong mùa sinh
sản, chim con mới nở cần nhiệt độ ấm hơn và không dưới 25oC. Cả khi
con non đủ lông đủ cánh cũng vậy.
Loài này được BARGHEER nuôi khá sớm vào năm 1880 ở Anh nhưng
không có nhiều câu chuyện thành công cho tới gần đây. Hầu hếu con non chết khi chim
bố mẹ ngừng ấp hoặc dinh dưỡng không phù hợp và những con chim non đủ lông đủ
cánh chết ngay sau khi chúng bắt đầu thay lông. Thường những con chim thể hiện
sự tán tỉnh nhưng chưa bắt đầu xây tổ. Cuối cùng một thời gian lâu có tin đồn
là khó mà bắt chim mái và trống cùng sinh sản.
Trái với những câu chuyện cũ, không hề khó để chim sẻ vẹt
đuôi nhọn giao phối. Loài Pintail thường rụng lông khi phản ứng với bất cứ thay
đổi rõ nét nào như thay đổi nhiệt độ, chế độ ăn hay nơi ở. Vì vậy chúng ta chỉ
cần thay đổi chế độ ăn từ thiếu thốn tới đầy đủ và chúng ta sẽ có kết quả chúng
ta muốn – cả thay lông và giao hợp cùng thời điểm. Về điểm này, không rõ liệu
có phải Pintail thay lông hai lần một năm. Có thể là tùy thuộc vòa yếu tố môi
trường.
Pintail không chỉ khác những loài Di xanh khác ở “hình thức” mà còn có hành vi khác. Trái với hầu hết họ hàng của chúng, Pintail vẫn thể hiện tán tỉnh bằng chất liệu tổ nhưng giống hầu hết Di xanh, chúng giao cấu trong tổ.
Loài chim này xây tổ ở bụi cây rậm rạp, nhưng cũng chấp nhận những hộp tổ. Những chú chim của chúng ta thích nền tổ (xem tranh 1) được sáng tạo bởi WORZ. Trong mọi trường hợp, loài chim này thích những địa điểm làm tổ đủ che phủ nhưng chúng không thích độ cao nhất định, thể hiện cách cư xử của loài chim trong tự nhiên (xem ở trên). Tổ có một cái tường lớn với một lối vào khá nhỏ. Pintail làm tổ bằng sơ dừa, lá nhỏ, hoặc cỏ dài mềm; chúng không thực sự kén chọn nguyên liệu làm tổ. Pintail không kết khoang tổ với những nguyên liệu màu sắc khác nhau mà sử dụng nguyên liệu mềm hơn cho lớp bên trong. Từ chưa có gì chúng có thể xây tổ trong vòng hai ngày và thường con trống mang nguyên liệu xây tổ tới, trong khi con mái chịu trách nhiệm xây tổ.
Pintail không ngủ trong tổ. Con trống luôn ngủ ở ngoài tổ còn con mái chỉ ở trong tổ khi ấp trứng và thêm khoảng 7 ngày ủ con non. Nhưng cả hai con đều ấp trứng và ủ vào ban ngày. Thời gian ấp trứng ngắn gây ra số lần hỏng đáng kể. Khi nhiệt độ trong tổ giảm dưới 24/25oC con non sẽ chết vào sáng hôm sau. Những con chim con không có lông sẽ không thể duy trì nhiệt độ cơ thể hay tiêu hóa thức ăn trong diều ở nhiệt độ thấp. Vào sáng hôm sau, người nuôi sẽ thấy tổ đầy hạt với diều no căng nhưng những con chim non đều chết cả. Giải pháp duy nhất là tăng nhiệt độ phòng lên 25oC (được đo ở gần tổ vì nhiệt độ ở đó có thể khác nhiều so với những nơi khác trong phòng) hoặc dùng những hộp tổ hoặc nền có thiết bị sưởi. Phải an toàn và được chim chấp nhận. Chúng tôi đã có những kết quả tốt với những miếng dán nhiệt cho những cây phong lan. WORZ dùng miếng dán nhiệt của nhà cung cấp đồ điện Đức Conrad-Electronic (tìm google) nhưng anh ấy là một chuyên gia trong lĩnh vực này và trong mọi tình huống tôi đề xuất là hỏi tư vấn người nào đó là chuyên gia trong lĩnh vực này….Trong trường hợp tổ không được xây bằng sơ dừa và cỏ khô phù hợp thì chất liệu hoàn hảo là lửa.
Trước đây như đã nói rằng Pintail chỉ đẻ 2-4 trứng nhưng giờ
điều này không còn đúng nữa; với sự thay đổi chế độ ăn kích cỡ ổ trứng giờ đây
đã lớn hơn và những chú chim của chúng ta đẻ khoảng 4-6 trứng như những chú
chim từ WORZ. Thời gian ấp trứng là 14-16 ngày, tương tự hầu hết họ hàng của
chúng. Thường chúng chỉ chăm chăm ấp trứng mà không quan tâm tới việc người
nuôi kiểm soát tổ. Tuy nhiên tôi sẽ hạn chế kiểm soát tới mức tối thiểu đặc biệt
với những con chim sinh sản lần đầu. Những con chim non mới nở màu hồng nhạt hoàn
toàn không có lông là phổ biến giữa Estridian mà sống ở những vùng nhiệt độ cao
vào ban đêm. Nuôi chim non là trách nhiệm của cả chim bố mẹ nhưng hầu như con
mái ít siêng năng hơn trong việc cho chim non ăn. Chúng chủ yếu cho ăn lúa mì nửa
chín và thóc nảy mầm (xin nhắc lại thóc nửa chín sẽ tốt hơn!), hỗn hợp của hạt
nảy mầm như đã nói ở trên. Sau khi trứng nở chúng ta trộn chúng với bột đậu
nành và thức ăn trẻ em. Nguồn prô-tê-in khác, có lẽ là nguồn quan trọng nhất
cho Pintail của chúng ta là Nekton Tonic K được cho ăn riêng hoặc trộn với hạt
nảy mầm, thức ăn trứng hoặc thức ăn mềm (Delikat Honig Supplier Blattner).
Thường những con chim mới lớn mất 18-19 ngày để mọc đủ lông đủ
cánh thì là dinh dưỡng đảm bảo. Nếu chim bố mẹ không có đủ pro-tê-in hay nếu
nhiệt độ quá thấp, chúng sẽ mất 21-24 ngày để mọc đủ lông đủ cánh.
Rõ ràng thành phần diều có sự khác nhau khi so sánh với những loài sẻ khác. Diều mềm và chỉ rải rác vài hạt. Điều này trái với hầu hết những loài ăn hạt khác như Gouldian hay những loài sẻ vẹt khác khi mà toàn bộ diều vẫn còn dễ dàng xác định được thức ăn. Nhưng cái này là theo Pintail trong tự nhiên. Ngoài nhiệt độ thì thức ăn dễ tiêu hóa như lúa mì và thóc nửa chín (hay thóc nảy mầm cho những ai ở miền bắc) có vẻ như là một trong những yếu tố then chốt cho sự thành công, như SCHOFER có đề cập tới vào 1986.
Trong một tới hai ngày đầu sau khi đủ lông đủ cánh, chim mới lớn thường trèo lên những cành con và đậu thu mình với nhau. Trong 20 ngày là chúng hoàn toàn cất được cánh và gần như nhanh nhẹn như bố mẹ chúng. Khoảng cách riêng giữa các loài cụ thể sẽ thể hiện trong một hoặc hai tuần sau. Hầu hết sẻ vẹt thuần một cách đáng ngạc nhiên sau khi đủ lông đủ cánh nhưng nếu chúng ta suy nghĩ cẩn thận thì là có vấn đề. Chúng rất giỏi ngụy trang và trong trường hợp chúng thấy kẻ thù thì có vẻ như an toàn hơn cho chúng khi ở tại nơi mà chúng đang ở và tin tưởng vào sự ngụy trang hơn là cố gắng trốn thoát với kỹ năng định hướng và kỹ năng bay hạn chế.
Trái với hầu hết các thành viên của gia đình Estrildidae, Pintail
nài xin như sẻ thật (Carduelis) vươn cổ và nài xin trong khi đập cả hai cánh.
Khoảng một tuần sau khi đủ lông đủ cánh, những con chim mới lớn
bắt đầu tự kiếm ăn và hơn một tuần sau thì chúng không nhận thức ăn từ chim bố
mẹ nữa. Khi những con chim được nhốt trong lồng thì nên để những con chim mới lớn
trong lồng cho tới khi chúng thay lông thành lông chim trưởng thành. Hiếm khi
có rắc rối với chim bố mẹ và thường chúng không quấy rầy chim bố mẹ và thường
những con chim bố mẹ lại đang ấp ổ trứng tiếp theo rồi khi những con chim con đầu
tiên của chúng tự lập được. Thay lông thành lông chim trưởng thành bắt đầu khoảng
sáu tuần tuổi và kết thúc vào lúc khoảng ba tháng tuổi. Chim mới lớn sau đó
trông giống chim trưởng thành mặc dù chúng vẫn tăng kích thước cơ thể và lớn
trong vài tháng tới. Có cách để giúp những người nuôi chim ồn ào muốn biết giới
tính của con chim con. WORZ dò ra rằng chim trống mới lớn có dấu hiệu đuôi nhọn
khi chúng đủ lông đủ cánh (xem ảnh).
Pintail mới lớn bắt đầu hót rất sớm, gần như cùng thời điểm
khi chúng bắt đầu tự kiếm ăn được. Khi những con chim được nhốt thành bầy chúng
ta thường thấy việc hót có người nghe như Gouldian và Manikins phát hiện. Một
vài con trống vây xung quanh con hót và di chuyển gần hơn và gần hơn để nghe
bài hót.
Về tương lại của loài chim này khi bị nhốt trong lồng có chút
u ám nhưng nhờ có người nuôi như Karl-Heinz WORZ, người đã cố gẳng nuôi khoảng
80 tới 112 con chim mới lớn mỗi năm kể từ năm 2007, thì chúng ta khá tự tin rằng…vâng
Đuôi nhọn sẽ sống tốt.
Tôi chắc chắn rằng người đọc sẽ đồng ý với tôi rằng một trong những điểm nổi bật cho người nuôi chim thấy những con chim quý sặc sỡ này được vây quanh bởi một đàn con cháu mới đủ lông đủ cánh…Tôi hy vọng ngày càng nhiều hơn nữa mọi người sẽ có được sự hài lòng với trải nghiệm này.
Chim Sẻ Vẹt Ba Màu, Sẻ
Vẹt Forbes
Erythrura ba màu
(VIELLOT, 1817)
Mãi tới những năm 60 của thế kỷ trước, những con chim Sẻ vẹt Ba màu đầu tiên mới xuất hiện trên thị trường chim ở châu Âu. Nhưng lần nhập khẩu này không thành công và loài này sớm biến mất. 1989 không chỉ là năm bức tường Béc-lin sụp đổ mà còn là năm bắt đầu cho Sẻ vẹt Forbes ở châu Âu. Những người nuôi chim ở Đức và Hà Lan đã may mắn có được loài chim này đầu tiên. Loài chim này có hình dáng đẹp và sức khỏe tốt đến ngạc nhiên vì vậy nó chỉ mất vài tháng khi con chim non đầu tiên được nuôi thành công ở Hà Lan. Từ đó loài này phổ biến trong những lồng chim của những người nuôi chim siêng năng. Trong tự nhiên, những con chim này sinh sống trong rừng và rừng mưa ở đảo Ti-mo và Tamimbar. Cách cư xử hay thức ăn của chúng gần như không được biết đến. Chúng được cho là ăn hạt tre và làm tổ ở đỉnh những cây cọ dừa.
Những con chim bị bắt trong tự nhiên thường thích nghi khá tốt với môi trường mới ở trong lồng. Chúng chấp nhận thức ăn mới như hạt kê nhỏ, hạt canary, hạt cỏ, và hỗn hợp kê. Vấn đề duy nhất với chim hoang dã đó là chúng khá nhút nhát và hoang dại, và do đó cần thời gian để thực sự thích nghi. Vì kết quả nuôi tuyệt vời và lệnh cấm nhập khẩu gần đây ở châu Âu, ngày nay chúng ta chỉ có những con chim được sinh ra trong lồng nên mọi thứ dễ dàng hơn. Khi có được những con chim mới tôi vẫn thích có ít những thay đổi nhất có thể cho chúng. Tôi luôn luôn mang theo mình một ít thức ăn từ người chủ trước và chỉ chậm chậm thay đổi thức ăn theo cách mà những con chim của tôi được ăn. Một thời gian cách ly luôn tốt và cẩn tắc vô áy náy.
Như hầu hết loài Sẻ vẹt, Sẻ vẹt Forbes là loài chim hiếu động
nên cảm thấy không vui trong một chiếc lồng nhỏ. Chúng béo rất nhanh và không
còn là chim quý hoạt bát nữa như khi chúng ở trong những cái lồng tốt hay ở
trong những cái lồng nuôi thực sự lớn, mà không nên nhỏ hơn 1,6 x 1 x 1m (l x h x d). Như đã nói ở trên, Forbes có thể nhút
nhát và bất kham nhưng cách cư xử này thay đổi nhiều nếu loài chim này có cơ
hội tìm sự ẩn nấp ở nơi cây cối rậm rạp. Ở đây chúng ngồi trật tự và đợi cho
tới khi nguy hiểm qua. Trong những cái lồng lớn chúng đôi khi thực sự kho tìm –
mặc dù màu sắc mạnh nhưng chúng hoàn toàn có thể ngụy trang khi đậu trong thảm
thảm thực vật xanh. Thế nên chẳng thể quan sát được từ tự nhiên. Sẻ vẹt gần như
là loài chim lý tưởng nếu chúng không có xu hướng dễ béo lên. Vấn đề nhỏ khác
đó là phản ứng của chúng trước những thay đổi đột ngột. Khi thời tiết hoặc thức
ăn thay đổi nhanh thì hầu hết loài chim này đều bắt đầu đổi lông. Không thực sự
lý tưởng chút nào khi để chúng trong những chiếc lồng ngoài trời với thời tiết
khó đoán định như những ngày này. Một trong những đôi chim nuôi của chúng tôi
đã đổi lông ba lần trong một năm vậy nên chúng tôi quyết định không nuôi chúng
ngoài trời nữa.
Về mặt cách cư xử bầy đàn, Sẻ vẹt Forbes không khó để nhốt chung với những loài khác. Nhưng có một điều lưu ý đó là chúng không nên được nhốt chung với những loài như Twinspots hay Siskins vì những loài này ăn nhiều thức ăn sống hay hỗn hợp hạt rất giàu dinh dưỡng. Chúng có cùng vấn đề như loài người chúng ta; quá nhiều thức ăn và không được phép ăn thì thật khó mà dạy chúng. Các loài nhốt chung tốt với Forbes là Đuôi lửa trán đỏ và các loài Lưng đỏ thẫm khác. Những loài này cũng có xu hướng béo lên và nên được cho ăn theo chế độ ăn đặc biệt như loài Forbes. Chúng ta cũng nhốt loài Forbes cùng với Sẻ vẹt đầu đỏ mà được tạo ra do lai tạo. Rõ ràng, con trống Đầu đỏ đã tạo ra con non trong tổ Forbes. Chúng có hai con con mang đặc tính riêng của loài và hai con lai trong tổ. Chúng ta nhận ra rằng đôi khi có điều không bình thường xảy ra khi chúng ta hợp những con con lại - những con lai lớn hơn những con khác.
Chế độ ăn của Sẻ vẹt Forbes giống với chế độ ăn của Sẻ vẹt đầu đỏ hay Sẻ vẹt mặt xanh dương hơn nhưng nên chứa ít hạt có dinh dưỡng hơn. Chúng ta cho ăn hỗn hợp đặc biệt cho Sẻ vẹt từ Blattner cũng như một hỗn hợp hạt cỏ từ cùng công ty này. May thay loài chim này rất thích những hạt cỏ này đặc biệt là cỏ Orchard kèm với cỏ tia một mùa và cỏ đồng cỏ một mùa. Những hạt nhỏ này khiến chúng bận rộn và giữ cơ thể khỏe mạnh. Chúng ta cho chúng ăn những loại hạt lớn hơn như kê trắng và hạt canary chỉ trong thời gian sinh sản thôi. Hạt nảy mầm và hạt được làm ẩm cũng được chủ yếu cho ăn trong mùa sinh sản như là kê nửa chín và tất cả các loại cỏ dại cho hạt và cỏ gà. Gần như tất cả những đôi chim của chúng ta đều thích sâu bọ còn sống nhưng cũng chấp nhận sâu bị đóng băng như sâu Buffolo và pinkies mà chúng ta trộn với thức ăn trứng khô được bán. Hầu hết những đôi chim của chúng ta sẽ không nuôi con của chúng mà không có một nguồn pro-tê-in nhất định. Cát, mai mực, và vỏ hàu đập vỡ nên có hàng ngày, và cả vỏ trứng gia cầm được nướng và cát được khoáng hóa. Thêm vào đó, chúng ta bắt đầu rắc lên những hạt cho ăn với Nekton MSA hai tháng trước mùa sinh sản. Gần đây không con mái Forbes nào của chúng ta bị dính trứng nữa.
Hóa ra là đúng khi với sự nuôi thành công ban đầu những người nuôi khác nhau gợi ý -rằng Sẻ vẹt Forbes là trong số những loài Sẻ vẹt dễ nuôi. Đây cũng là một trong những lý do tại sao loài chim này rất dễ gây bởi những người nuôi chim mặc dù dân số ban đầu khá nhỏ. Tất nhiên dễ nuôi không có nghĩa là không có vấn đề gì. Một trong những vấn đề phổ biến xảy ra khi chúng ta soi trứng. Forbes có vẻ như có tỉ lệ thụ tinh cho trứng thấp hơn những loài khác. Lý do chính đơn giản là loài chim này quá béo. Trong trường hợp khác thì là do cặp đôi không hòa hợp với nhau. Trong trường hợp này, cặp đôi phải được tách ra và được ghép đôi lại với những con khác. Cách tốt nhất để có được những cặp đôi thân mật là luôn có vài đôi và để cho những con chim chọn đối tác cho nó. Ngay khi loài chim này chọn được rồi thì nên tách chúng khỏi những con khác. Forbes không nuôi dưỡng tốt khi chúng được nhốt thành đàn. Vấn đề cuối cùng tôi muốn nói là thời gian ngăn chúng giữ ấm cho con con vào ban đêm. Thường con mái ở trong tổ chỉ bảy đêm sau khi con con nở. May thay, tình trạng này xảy ra với những con chim hoang dã hay thế hệ F1 của chúng và không còn là vấn đề nữa.
Forbes muốn xây tổ trong những chiếc hộp tổ bằng gỗ tiêu chuẩn mà không quá nhỏ, chúng ta dùng hộp có kích cỡ 12 x 12 x 12cm với nửa trước để hở. Như chim rừng chúng có thể chọn một nơi có bóng râm ẩn náu cho tổ của chúng. Chúng vui vẻ nguyên liệu tổ bằng sơ dừa nhưng cũng sẽ lấy cỏ khô và lá. Chúng không dùng da hay nguyên liệu mềm khác để lót ổ. Một vài đôi khá lo lắng. Trong trường hợp này, gợi ý hay là che chiếc tổ đi để con người không nhìn trực tiếp vào cửa tổ.
Kích thước ổ trứng là bốn tới sáu quả, sau 13-15 ngày sẽ nở. Chúng thường không có lông và theo tôi không thể xem là xinh đẹp được. Forbes thường là những cặp đôi nuôi con tận tụy nhất, ta có thể tưởng tượng và thường không có vấn đề gì trong việc kiểm soát chim non hay gom chúng lại khi được làm tốt nhất vào thời điểm khoảng bảy ngày tuổi. Chúng ở trong tổ trong khoảng 21 ngày và có thể giao phối ngay sau khi đủ lông đủ cánh. Trong hầu hết trường hợp con trống trẻ có nhiều xanh dương hơn con mái cùng đàn. Sau khi đủ lông đủ cánh con chim con thỉnh thoảng quay lại tổ vào buổi đếm. Thường chúng ngồi đâu đó trong cây cối rậm rạp thu mình lại với anh chị em nó, một cách cư xử không có vẻ người lớn chút nào. Trong những tổ ngoài trời, đã đến lúc để mắt tới chúng- một đêm lạnh có thể giết chết chúng. Một tuần sau khi đủ lông đủ cánh chúng bắt đầu tự kiếm ăn nhưng sẽ được chim bố mẹ cho ăn trong vài tuần nữa. Vì chim mẹ có thể đang ấp một ổ trứng khác rồi (Forbes nổi tiếng về điều này) nên hầu như chim bố sẽ làm việc này. Khi chim con quá tò mò và quấy rầy chim mẹ, tôi chuyển chúng đi sau khi chúng tự lập nếu không tôi thường chuyển con con khỏi ổ ban đầu khi ổ trứng thứ hai nở.
Thay
lông thành bộ lông chim trưởng thành mất khoảng hai tới ba tháng tùy thuộc vào
điều kiện nhiệt độ, thức ăn, độ ẩm. Nhưng hầu hết chim một năm tuổi sẽ trông
khác với chim hai hoặc ba năm tuổi. Màu xanh dương sẽ không mạnh và ít sáng
bóng hơn nhưng chúng hoàn thành và đang trên đường đạt được vẻ đẹp của loài
chim thực sự mà khó loài chim nào địch được.